Zwalczanie przekupstwa

Konwencja OECD

W związku z praktykami przekupstwa funkcjonariuszy publicznych występującymi w międzynarodowym handlu, państwa członkowskie OECD przyjęły Konwencję OECD o zwalczaniu przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych w międzynarodowych transakcjach handlowych, którą Polska ratyfikowała w 2000 r. Konwencja ta zobowiązuje państwa członkowskie OECD do stosowania sankcji w przypadku przekupstwa, które zostało zdefiniowane nie tylko jako przyjmowanie nielegalnych korzyści finansowych we własnym kraju, ale i poza jego granicami.

Rekomendacja Rady OECD

W dniu 13 marca 2019 r. Rada OECD przyjęła Rekomendację w sprawie przekupstwa w oficjalnie wspieranych kredytach eksportowych (Recommendation of the Council on Bribery and Officially Supported Export Credits).

Rekomendacja Rady OECD zobowiązuje państwa członkowskie OECD do podejmowania zdecydowanych kroków przeciwdziałających zjawisku przekupstwa i określa działania, jakie należy podejmować w tym celu przy udzielaniu oficjalnego wsparcia przez agencje kredytów eksportowych (Export Credit Agency, ECA). Agencje te są zobowiązane do uzyskiwania od eksporterów i ubezpieczających, a w uzasadnionych przypadkach od innych osób, informacji pozwalających na ocenę, czy w związku z transakcją, której dotyczy wniosek o udzielenie oficjalnego (publicznego) wsparcia, popełniono przestępstwo przekupstwa. Tym samym agencje prowadzą badanie projektów eksportowych, a stwierdzenie, że w związku z transakcją doszło do przekupstwa skutkuje odmową udzielenia oficjalnego (publicznego) wsparcia.

Pojęcie przekupstwa odnosi się do przekupstwa funkcjonariusza krajowego lub zagranicznego, zakazanego na podstawie przepisów prawa jakiegokolwiek kraju oraz do przekupstwa w sektorze prywatnym, jeżeli jest sankcjonowane przez przepisy kraju, w którym działa agencja kredytów eksportowych.

Rekomendacja Rady OECD z 13 marca 2019 r. uchyla i zastępuje dotychczas obowiązującą rekomendację wydaną w tym samym przedmiocie przez OECD 14 grudnia 2006 r.

Procedury stosowane przez KUKE

Zasady dotyczące zwalczania przekupstwa w oficjalnie wspieranych kredytach eksportowych, sformułowane w Rekomendacji Rady OECD z 13 marca 2019 r., znalazły odzwierciedlenie w uchwałach Komitetu Polityki Ubezpieczeń Eksportowych - regulujących zasady działalności KUKE S.A. w zakresie gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeń eksportowych.

Zgodnie z procedurami określonymi w uchwałach Komitetu Polityki Ubezpieczeń Eksportowych, KUKE S.A. zobowiązana jest do podejmowania następujących działań:

• uzyskania od eksportera i/lub instytucji finansującej kontrakt eksportowy oświadczeń o przekupstwie, obejmujących m.in. informacje o tym, czy: a) kontrakt eksportowy lub umowa kredytowa, które mają zostać objęte ochroną ubezpieczeniową KUKE S.A., zostały zawarte w wyniku przekupstwa, b) osoby działające w imieniu eksportera i/lub instytucji finansowej znajdują się na tzw. listach wykluczonych oraz czy osoby te zostały skazane za przekupstwo w okresie poprzedzającym złożenie wniosku o ubezpieczenie, a także czy przeciwko tym osobom toczy się postępowanie w związku z podejrzeniem popełnienia przekupstwa;
• uzyskania od eksportera lub instytucji finansującej kontrakt eksportowy informacji o tożsamości osób działających w ich imieniu w związku z kontraktem eksportowym lub umową kredytową oraz kwoty, celu prowizji, a także jurysdykcji, w jakiej dokonano jej płatności;
• weryfikacji, czy wobec osób działających w imieniu eksportera lub instytucji finansującej kontrakt eksportowy, które w okresie pięciu lat poprzedzających datę złożenia wniosku o ubezpieczenie zostały skazane za popełnienie przestępstwa przekupstwa, zostały podjęte środki naprawcze i prewencyjne.

Ponadto KUKE S.A. aktywnie zachęca eksporterów i instytucje finansujące kontrakty eksportowe do wprowadzenia i stosowania systemów zarządzania i kontroli służących transparentności procesów związanych z kontraktem eksportowym oraz ograniczeniu ryzyk związanych z przekupstwem.

Rekomendacje sformułowane przez Radę OECD znalazły wyraz zarówno w uchwałach Komitetu Polityki Ubezpieczeń Eksportowych, ustalających szczególne zasady działalności KUKE S.A. w zakresie gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeń eksportowych oraz gwarancji ubezpieczeniowych, jak i w mających do nich zastosowanie ogólnych warunkach ubezpieczeń.

Ogólne warunki ubezpieczeń zobowiązują KUKE S.A. do uzyskiwania oświadczeń o przekupstwie od eksporterów, instytucji finansujących kontrakt eksportowy, a uzasadnionych przypadkach – od innych osób. Niezłożenie wymaganych oświadczeń skutkuje odmową udzielenia ochrony ubezpieczeniowej w ramach umowy ubezpieczenia lub odmową udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej. Jeżeli w okresie trwania umowy ubezpieczenia ubezpieczający poweźmie informację o wszczęciu postępowania karnego w związku z przekupstwem przy kontrakcie eksportowym, zobowiązany jest do przekazania tej informacji KUKE S.A. W przypadku, gdy prawomocny wyrok skazujący wydany przez sąd krajowy lub zagraniczny, publicznie dostępne orzeczenie arbitrażowe lub sankcje o równoważnym charakterze będą wskazywać na popełnienie przekupstwa przy transakcji objętej ochroną ubezpieczeniową, KUKE S.A. odmawia wypłaty odszkodowania lub żąda jego zwrotu, jeżeli odszkodowanie zostało już wypłacone.

Ogólne warunki ubezpieczeń przewidują, w ślad za Rekomendacją Rady OECD, zasadę ochrony praw osób nieponoszących odpowiedzialności za przekupstwo, co oznacza, że jeżeli do przekupstwa doszło przy kontrakcie eksportowym, a przedmiotem ubezpieczenia jest umowa kredytowa, to ubezpieczony kredytodawca nie utraci prawa do odszkodowania.

Zgodnie z Rekomendacją Rady OECD, agencje kredytów eksportowych (ECA) monitorują stosowanie rekomendacji na poziomie krajowym oraz dokonują wymiany praktyk z innymi agencjami.